Στα αρχαία χρόνια η Έδεσσα ήταν οχυρωμένη σε δύο επίπεδα. Στην κάτω πόλη (Λόγγος) και την ακρόπολη. Κατά τους βυζαντινούς χρόνους η κάτω πόλη παράκμαζε και ο οικισμός οργανώνεται στην άνω πόλη-σημερινή θέση. Μετά την άλωση από τους Τούρκους, το 1389, ο οικισμός επεκτείνεται έξω από τα τείχη δημιουργώντας νέες συνοικίες κυρίως αλλόθρησκες, ενώ οι χριστιανοί παραμένουν μέσα και γύρω από τον αρχαιότερο πυρήνα σε τρεις μεγάλες συνοικίες.

Το Βαρόσι (που σημαίνει οχυρό), είναι η πρώτη χριστιανική συνοικία που δημιουργήθηκε ως εξέλιξη του βυζαντινού οικισμού που αναπτύχθηκε στο χώρο της ακρόπολης και της αρχαίας πόλης. Το 1944 οι Γερμανοί έκαψαν το μεγαλύτερο μέρος της συνοικίας επειδή λόγω της θέσης της χρησίμευε ως κέντρο τω αντιστασιακών. Το 1983 κηρύχθηκε παραδοσιακός οικισμός ενώ πρόσφατα έχει γίνει αποκατάσταση τω σπιτιών η οποία στηρίχθηκε στην μελέτη ανάπλασης του Βαροσίου, η οποία πήρε το 1ο βραβείο μεταξύ άλλων μελετών της Ε.Ε.

Τα σπίτια που σώζονται στον Βαρόσι χρονολογούνται στον 19ο αιώνα και αποτελούν χαρακτηριστικό δείγμα της παραδοσιακής μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής. Οι περισσότερες κατοικίες είναι λαϊκές υπάρχουν όμως και αρχοντικά. Συνήθως είναι διώροφα κτίσματα με προεξοχές ανοιχτό καλυπτόμενο εξώστη και κεραμοσκεπή. Στο εσωτερικό τους διαθέτουν αυλή, ενώ γύρω από τις αυλές οργανώνονται οι ημιυπαίθριοι χώροι, τα χαγιάτια. Αξιόλογα αρχοντικά στο Βαρόσι που πρέπει να αναφερθούν είναι η οικία Γιούσμη, όπου στο εσωτερικό του σπιτιού υπάρχει σηροτροφείο (κουκουλώνας), το αρχοντικό Βαλάσα, που στο εσωτερικό του υπάρχει ιδιωτικό παρεκκλήσι, καθώς και η οικία Τσάμη, όπου έχει εσωτερικό W.C. Μακέτα της οικίας Τσάμη εκτίθεται στο Εθνολογικό Λαογραφικό Μουσείο Θεσ/νίκης.

Ο επισκέπτης στο Καιμακτσαλάν έχει τη δυνατόητα να επισκεφθεί το Βαρόσι ελάχιστη ώρα διαδρομής από τον Παλιό Άγιο Αθανάσιο Έδεσσας.